Absencja pracowników jest ważnym zjawiskiem społecznym. W obszarze zachowań absencyjnych pracowników widocznych jest kilka zagadnień, które do tej pory w Polsce nie doczekały się satysfakcjonujących rozstrzygnięć teoretycznych i empirycznych. Do zachowań absencyjnych pracowników można zaliczyć: korzystanie ze zwolnień lekarskich, obecność w pracy pomimo choroby lub innych okoliczności usprawiedliwiających nieobecność (presenteism) oraz wykorzystywanie urlopów wypoczynkowych zamiast zwolnień lekarskich (leaveism). Istotne jest zbadanie zależności pomiędzy występowaniem tych zachowań a działaniami podejmowanymi w tym obszarze przez pracodawców, specyfiką miejsca pracy i charakterem zadań realizowanych przez pracowników. W polskiej nauce dominują badania prowadzone przez specjalistów z zakresu ekonomiki zdrowia, zdrowia publicznego i medycyny pracy, które koncentrują się na medycznych aspektach absencji pracowniczej. Brakuje badań, które wyjaśniałyby społeczny i kulturowy wymiar nieobecności w pracy, istotny dla sprawnego zarządzania zasobami ludzkimi w każdej organizacji.
Celem projektu, realizowanego przez dr hab. Małgorzatę Striker, prof. UŁ, była diagnoza społecznych uwarunkowań zachowań absencyjnych pracowników przy wykorzystaniu autorskiego modelu rozpoznawania i analizowania wewnętrznych i zewnętrznych standardów absencji pracowniczej, obejmującego instrumentarium pomiaru i oceny poziomu absencji na poziomie organizacyjnym oraz narzędzia badania postaw i opinii pracowników na temat preferowanych zachowań absencyjnych oraz czynników je kształtujących. Przyjęto tezę, że uwarunkowania społeczne, charakteryzowane przez wewnętrzne i zewnętrzne standardy absencji determinują wysokość absencji pracowniczej i deklarowane przez pracowników zachowania absencyjne.
W projekcie założono prowadzenie badań jakościowych (w formie studium przypadku), które prowadziły do sformułowania propozycji cech opisujących standardy absencji (operacjonalizacja zmiennych teoretycznych), wstępnego zbadania wpływu wskazanych zmiennych niezależnych na poziom i zachowania absencyjne pracowników w badanych organizacjach.
Wykorzystano trzy techniki gromadzenia danych. Były to:
- analiza wewnętrznych dokumentów organizacyjnych związanych z absencją pracowniczą –analiza treści formalnych regulaminów pracy oraz analiza statystyczna danych z systemów ewidencji czasu pracy pracowników, obejmujących następujące informacje o pracowniku: data zatrudnienia, rok urodzenia, płeć, normatywny czas pracy, okresy nieobecności i formalne ich przyczyny. Celem tych analiz było zdiagnozowanie poziomu i zróżnicowania absencji pracowniczej oraz zbadanie stosowania formalnych narzędzi kształtowania absencji (kary lub nagrody związane z obecnością w pracy, zadania kierowników, sposoby informowania o nieobecności, plany zastępstw).
- pogłębione wywiady z wybranymi pracownikami – z pracownikami odpowiedzialnymi za politykę personalną (dział HR) w celu zebrania wstępnych informacji o przyjętych w danej organizacji rozwiązaniach związanych z kształtowaniem absencji pracowniczej; z pracownikami i kierownikami, którzy wyrazili chęć wzięcia udziału w badaniach. Celem tych drugich wywiadów było poznanie motywów zachowań absencyjnych i znaczeń, jakie tym zachowaniom przypisują pracownicy i kierownicy badanych organizacji.
- badania ankietowe skierowane do wszystkich pracowników badanych organizacji – kwestionariusze były przekazane pracownikom w formie papierowej lub elektronicznej. W ankiecie pytania odnosiły się do trzech zasadniczych kwestii: deklarowanych przez respondenta zachowań absencyjnych, opinii o standardach zachowań absencyjnych obowiązujących w organizacji i postawach pracowników wobec absencji.
Rezultaty prac badawczych opublikowano:
- Małgorzata Striker, Społeczne uwarunkowania zachowań absencyjnych w miejscu pracy, [w:] I. Stańczyk, S. Twaróg (red.), Człowiek w organizacji (978-8-3233-4469-8), Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2018, s. 117-125.
- Małgorzata Striker, Praca w czasie choroby – perspektywa pracownika, „PRACE NAUKOWE UNIWERSYTETU EKONOMICZNEGO WE WROCŁAWIU” (1899-3192), 2018, nr 512, s. 228-236 [DOI] [URL].
- Małgorzata Striker, Absencja chorobowa pracowników. Uwarunkowania – kształtowanie – pomiar (978-8-3808-8578-3), Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2016.
- Małgorzata Striker, Chory pracownik obecny w pracy – dylematy kierowników, „PRACE NAUKOWE UNIWERSYTETU EKONOMICZNEGO WE WROCŁAWIU” (1899-3192), 2016, nr 430, s. 296-304
- Małgorzata Striker, Polityka urlopowa jako wyzwanie w organizacjach nastawionych na sukces., [w:] H. Czubasiewicz, P. Gajewski, J. Waśniewski (red.), Perspektywy spojrzenia na czynniki sukcesu organizacji XXI wieku (978-8-3646-6909-5), Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Sopot 2016, s. 87-95.