Rośnie wrażliwość środowiskowa społeczeństwa, w niektórych obszarach radzimy sobie całkiem nieźle z podejmowaniem odpowiedzialnych decyzji, wspierających ograniczanie negatywnego wpływu na środowisko. Wyniki najnowszego badania wykonanego na zlecenie Ministerstwa Klimatu i Środowiska pokazują, że 81% badanych ocenia swoją postawę ekologiczną zdecydowanie dobrze lub raczej dobrze w odniesieniu do różnych aktywności na rzecz środowiska (1). Jednocześnie martwimy się o stan środowiska i mamy świadomość zmian klimatu (2).
W poszukowaniu prezentu idealnego
Życie przed Świętami zawsze wydaje się przyspieszać. W natłoku dodatkowych zadań związanych z przygotowaniem do wspólnego celebrowania nie zawsze mamy czas, pomysł czy chęci na szukanie wyjątkowego prezentu, co często kończy się kupnem przypadkowej drobnostki. W tym roku na prezenty wydamy średnio 500 zł (3) – to dość spora kwota, szczególnie jeśli założymy, że jej część wydana zostanie na rzeczy, które tak naprawdę nie są nam potrzebne i nie sprawią radości obdarowanym.
Może tegoroczne myślenie o zakupach da się wykorzystać do wprowadzenia nowych rodzinnych zwyczajów, dzięki którym zyska również środowisko. Jednym z najbardziej radykalnych rozwiązań jest rezygnacja z prezentów. Wspólne podjęcie decyzji o tym, że pod choinką nie znajdziemy kolejnej pary skarpet czy kosmetyków dla części z nas może być najlepszym rozwiązaniem. Zamiast tego można zgodzić się na wspólne spędzenie czasu w sposób, który będzie satysfakcjonujący dla najbliższych.
Podarunki „z drugiej ręki"
Jeśli jednak tradycja jest silniejsza, można, pozbawiając się otoczki tajemnicy, ustalić jakie są nasze potrzeby i zdecydować o kupnie jednego wspólnego, trafionego prezentu. Odczarowując magię prezentów warto też namówić najbliższych na podarunki „z drugiej ręki". Przyzwyczailiśmy się do kupowania na rynku wtórnym – może taki sposób sprawdzi się również przy prezentach? Przeczytane przez nas książki, płyty, których już nie słuchamy, nietrafione zakupy odzieżowe, biżuteria czy zabawki mogą być doskonałym upominkiem idealnie wpisującym się z zasadę przedłużania życia produktów. Ekologię da się pogodzić z radością otrzymywania świątecznych podarków. Ponowne wykorzystanie można zastosować również do opakowań, a nie tylko do prezentów. Dzięki temu własnoręcznie zapakowane przedmioty dodadzą dodatkowego uroku.
Świadomość konsumencka a świąteczna gorączka zakupów
Od kilku lat w okresie przedświątecznym rośnie liczba produktów tematycznych, m.in. odzieży. Przekazy medialne zachęcają nas do kupna np. sweterka w renifery. Dostępność produktów i ich relatywnie niska cena powodują, że stają się one możliwym wyborem na prezent. Jednak zanim podejmiemy decyzję o takim zakupie, warto mieć świadomość kosztów środowiskowych, jakie niosą ze sobą takie zakupy.
Według szacunkowych danych z Wielkiej Brytanii, w samym 2019 roku sprzedano tam 12 milionów swetrów świątecznych, co roku kupuje go co trzecia osoba w wieku do 35 lat. Analiza przeprowadzona przez organizację Hubbub pokazała, że większość sprzedawanych swetrów wykonana została z surowców zawierających plastik (95% z 108 przebadanych swetrów).
Świadomość konsumencka w tym obszarze nie była jednak za duża – tylko 29% badanych miało wiedzę na temat materiału, jakiego użyto do produkcji świątecznej odzieży. Obecnie wiemy, jak dużym problemem jest mikroplastik pochodzący m.in. z prania odzieży wyprodukowanej z materiałów ropopochodnych czy piętrząca się góra odpadów plastikowych pozostających w środowisku dosłownie przez wieki. Co gorsza większość z tych ubrań zostanie wykorzystana tylko w czasie świąt i zasili zalegające już w szafach tony nienoszonej odzieży. Dobrze, że zastanawiając się nad prezentami mamy wybór.
Na listę alternatywnych zakupów prezentów warto dopisać prezenty z misją społeczną, które łączą radość pomagania z radością dawania, a także upominki od lokalnych twórców i małych unikalnych marek czy zrównoważonych społecznie i środowisko przedsiębiorstw.
W dobie powszechnej nadkonsumpcji szukanie sposobów na to, by nie dać się magii zakupów może być nową tradycją, która na stałe wpisze się w nasze prośrodowiskowe zachowania.
Przypisy:
(1) Ekologiczne zachowania Polaków Raport Klimat tworzą ludzie, Ministerstwo Klimatu i Środowiska, https://www.gov.pl/web/edukacja-ekologiczna/ekologiczne-zachowania-polakow-raport-klimat-tworza-ludzie, 5.12.2022
(2) Raport Ziemianie atakują 2022, https://ziemianieatakuja.pl/, 5.12.2022.
(3) https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C1495839%2Cile-wydamy-w-tym-roku-na-swieta-polacy-szukaja-oszczednosci-min-na
Autorka komentarza: dr Agata Rudnicka, Wydział Zarządzania UŁ